voor meer: www.tiemens.info
ALSOF JE HET JACHTHUIS ZIET . . .
Iedereen is het er wel over eens; het is eeuwig zonde dat Het Jachthuis, dat in het park Gulden Bodem stond, in de jaren zestig werd afgebroken. Het mag dan een uitgewoond gebouw zijn geweest dat ook bouwkundig in slechte staat verkeerde, maar afbreken ...
Tot het weinige dat we van Het Jachthuis nog bezitten, behoren oude foto's. Oude foto's die ons een sprookjesachtig huis in een prachtig parklandschap tonen; oude foto's ook die in zekere zin een aanklacht zijn tegen de sloopgeest die in de eerste decennia na de oorlog door Arnhem waarde.
Links Het Jachthuis op het landgoed Gulden Bodem in Arnhem, rechts Huis Wielbergen in Angerlo
Meer dan foto's
Maar gelukkig doet zich de unieke situatie voor, dat - behalve de oude foto's - iets anders is overgebleven dat ons na zoveel jaren nog een goed idee kan geven van hoe Het Jachthuis er moet hebben uitgezien; Huis Wielbergen in Angerlo. Het werd in dezelfde periode (1869-1872) gebouwd als Het Jachthuis, naar het ontwerp van dezelfde architect (L.H. Eberson, 1822-1889) en voor een broer van Mr. W.G. baron Brantsen (1831–1899) die overigens op kasteel Zijpendal (de tweede 'a' is pas in de 20ste eeuw de naam binnengeslopen!) woonde. Het kan bijna niet anders of beide huizen mòeten wel als twee druppels water op elkaar hebben geleken!
Huis Wielbergen
Met recht kan men over Het Jachthuis en Wielbergen spreken als over tweelinghuizen, de gelijkenis was treffend, al waren de huizen niet geheel identiek. Zo is Wielbergen door een verbouwing in 1884 groter geworden dan Het Jachthuis. Maar toch mag wel worden gezegd, dat wie Huis Wielbergen ziet, ook Het Jachthuis. Carel Marie baron Brantsen en zijn gezin hebben niet ononderbroken op Wielbergen gewoond. Zo overleed hij in 1909 op Rhederoord te De Steeg, van oudsher een van de Brantsenbezittingen. Zijn echtgenote daarentegen overleed in 1922 op Wielbergen, waar zij toen weer wwonde. Hun vier kinderen zijn er ook allen geboren. Een van hen was Vivian, door zijn kennissen 'Viv' genoemd, die eigenaar van Huis Wielbergen werd. Deze patriottische Vivian liet na zijn dood de bezitting na aan de door hem opgerichte 'De C.M. Baron Brantsen en S.J. Gravin van Limburg Stirum Stichting'. Het huis werd verbouwd, waarbij de overstekende dakgedeelten en de houten gevelversieringen werden verwijderd, waardoor het ontwerp van Eberson veel geweld werd aangedaan; wat een opknapbeurt had moeten zijn, werd een afknapbeurt! Ook verrezen er allerlei bouwsels en werd de oranjerie aan het hoofdgebouw vastgebouwd. In 1959 werd in het huis het Nederlands Hervormd Rust- en Herstellingsoord gevestigd door de huurder, de 'Dr. J.R. Slotemaker de Bruïne Stichting'. Lang was deze instelling overigens niet in Wielbergen gehuisvest.
Huis Wielbergen als Nederlands Hervormd Rust- en Herstellingsoord; de overstekende dakranden zijn al verdwenen en de muren ontdaan van klimop
Vanaf 1964 ging 'Stichting Philadelphia Zorg' het landgoed met zijn gebouwen huren. Deze landelijk werkende stichting biedt zorg en ondersteuning aan mensen met een handicap. Zij richtte in Wielbergen een tehuis in voor geestelijk gehandicapten. In 1980 werd de huur omgezet in een erfpacht. Achter het oude huis verrees een modern en contrasterend gebouw, dat nog steeds onderdak biedt aan ruim twintig cliënten. In het oude Wielbergen is sinds 1999 het 'Nationale Museum Verpleging & Verzorging' gevestigd en vanaf medio 2002 vindt 'Evenbeeld, centrum voor beeldvorming’ er ook een plaats. Dankzij een grote inspanning van Philadelphia is het monumentale pand inmiddels weer zoveel mogelijk naar de originele staat teruggebracht. Bij een grondige uitwendige restauratie in 1996 zijn de uitstekende dakdelen weer in ere hersteld en is de lelijke witte kleur, die nu nog alleen het koetshuis en de aangebouwde oranjerie ontsiert, onder een meer baksteenkleurige verflaag verdwenen. Op de parterre zijn enkele kamers weer in oude stijl ingericht.
Huis Wielbergen op het dieptepunt van zijn 'mishandeling' - de muren ook nog wit (3.12.1994)
Kortom, Wielbergen is in goede handen. Hadden we dat ook maar kunnen opmerken over de houding van die gemeente Arnhem in de jaren zestig tegenover Het Jachthuis aannam . . .
Huis Wielbergen met een natuurlijker kleurtje en onder een nieuwe 'hoed', weer mèt rand (16.08.2003)
Eens naar toe gaan
Gelukkig is het landgoed Wielbergen als gevolg van het streven van ‘Philadelphia’ om de deuren richting samenleving wijd open te zetten, bepaald geen ontoegankelijk gebied meer. De wisselexpositie in Evenbeeld is te bezichtigen. Er zijn vergaderfaciliteiten, de catering kan worden verzorgd. In de theeschenkerij en aangrenzende kruidentuin zijn gedurende de openingstijden bezoekers en passanten (recreërende dagjesmensen) van harte welkom. Er staan zelfs twee nieuwe poorthuisjes op het terrein - opgetrokken in oude stijl - , die als vakantieverblijf verhuurd worden voor mensen met of zonder handicap.
Voor alle informatie die u wenst over hetgeen ‘Philadelphia’ in Angerlo heeft te bieden, kunt u terecht bij:
Mevrouw F. Westra, manager Philadelphia Zorg Wielbergen, Mariëndaalseweg 21, 6986 CB Angerlo, tel. 0313 476007, e-mail h.wit@philadelphia.nl.
Actuele informatie over de wisseltentoonstelling vindt u op www.evenbeeld.org.
Bronnen:
J. Harenberg: Adellijke huizen in het richterambt Doesborgh, Doesburg 1990;
Geneugten van het buitenleven, Alphen aan de Rijn 2003;
W.H. Tiemens (sr.): Bijdrage onder de titel Zypendaal in de bundel Stichting Vrienden der Geldersche Kasteelen 1965 - 1975;
Philadelphia Zorg Wielbergen: Landgoed Wielbergen (brochure).